Patriotyzm III Rzeczpospolitej

Kiedyś jedną z najwyższych wartości był patriotyzm – za ojczyznę należało oddać wszystko, nawet życie. Co się zmieniło przez te kilka lat, że dziś wielu Polaków uważa, iż słowo „patriotyzm” można zaliczyć już do archaizmów? Wpisuję w Google słowo „patriotyzm” – ponad czterysta tysięcy wyników. Przebiegam wzrokiem po nagłówkach. „Patriotyzm zaś oznacza postawę afirmacji, czci i miłości ojczyzny wraz z gotowością pracy…”, „Nie można być tak oślepionym przez patriotyzm, by nie widzieć rzeczywistości. Zło jest złem, obojętnie kto je wyrządza czy wypowiada”, „Patriotyzm nie ma żadnego uzasadnienia moralnego - jest zbędnym reliktem przeszłości”… Moje brwi lekko unoszą się w górę. Nie to słyszę w szkole na lekcjach. Co to jest „patriotyzm”? Słownik Języka Polskiego mówi, iż patriota to „człowiek kochający swoją ojczyznę, gotów do poświęceń dla niej” – ale wiadomo, że w życiu ludzie nie posługują się słownikowymi definicjami. „Dziennik” stworzył ankietę pt. „Jak Polacy widzą patriotyzm”. Przewija się tam to, co wie każdy z nas – że patriotyzm wiąże się z miłością do ojczyzny, historii, tradycji, kultury, środowiska, więzi pomiędzy obywatelami, pamięci o swoim kraju. Każde zdanie zaczyna się niemal tak samo, jest schematyczne… no, może prawie każde. „Patriotyzm to, po pierwsze, inwestowanie zarobionych pieniędzy w Polsce – wymienia Janusz Palikot, poseł PO. – Po drugie, uczynienie miejsca, w którym się żyje uporządkowanym, włączając w to dobre relacje z sąsiadami. Po trzecie, należy rozwijać i kształcić samego siebie, by sławić kraj, z którego się pochodzi”. Krótka ankieta uświadomiła jedno – każdy ma swoją własną definicję. Dla pana Palikowa są to sprawy związane z inwestycją, uporządkowaniem i kształceniem, dla innych patriotyzm łączy się też z pięknymi chwilami związanymi niejako z tym, co się robi. Irena Siewińska, olimpijka, opowiada: „Patriotyzm to uczucia, które łączą nas z ojczyzną. Na najważniejszych imprezach, kiedy Polacy wygrywają, stają na podium i słyszymy Mazurka Dąbrowskiego, a biało-czerwona flaga wciągana jest na maszt - przeżywamy najpiękniejsze momenty”. Bo kocham ojczyznę! Na pewnym forum, bardzo mi bliskim, wstawiłam post odnośnie patriotyzmu. Powstała debata tylko utwierdziła w przekonaniu, że temat patriotyzmu to temat-rzeka. Na pewno niektórzy się zgodzą, że patriotyzmem można nazwać bezinteresowną miłością do ojczyzny; bez względu na to, jaka jest. „Kocham ten kraj, kocham swoje miasto niezależnie od tego, jakie g….o by tu nie zalegało - chcę tu mieszkać do końca swych dni, bo w innych krajach umieram” – pisze Nadia. Na potwierdzenie swoich słów, dopowiada: – „Gdy na miesiąc wyjechałam z Polski do USA, pod koniec rozpłakałam się na widok gołąbka, kiedy to przedostatniego dnia pobytu poszliśmy do polskiej restauracji”. I dodaje: „Nie umiałabym nie utożsamiać się z moją Ojczyzną”. Większość ludzi pewnie będzie także zgodna co do tego, że patriotyzmem można być także za granicami kraju. „Patriotą można być i na obczyźnie, i w ziemi rodzimej – pisze BBY – ucząc się w Cambridge, na Polibudzie, zamiatając ogródek bogatym sąsiadom czy podpisując rozkaz ataku na osadę terrorystów”. Osób bezinteresownie kochających ojczyznę – obojętnie, czy w Polsce, czy poza jej granicami – jest stosunkowo niewielu. Znacznie częściej pojawia się inny argument. Patriotyzm z przywiązania? Dużo osób twierdzi natomiast, że szanuję Polskę – ale nie bezinteresownie uwielbia, docenia się to, co daje – ale podkreśla wady i potknięcia, lubi ją – ale nie kocha, jest przywiązana do niej – ale nie nazywa siebie patriotami. Często wymienia się to, co kojarzone jest z Polską. „W każdym obcym kraju jest mi miło, gdy usłyszę obok siebie polski język, zobaczę polską flagę na jakiejś łódce, usłyszę znaną melodię. Miło jest pochwalić się takimi osobami jak Jan Paweł II, Szymborska, Wajda (mimo że nie przepadam za jego filmami), Holland, Bagiński, Chopin, Kilar, etc. - twierdzi Alba. – Ale nie wykluczam faktu, że kiedyś wyjadę. Uwielbiam podróżować i nie potrafię zagrzać miejsca na długo. Co nie kłóci się z tym, że tam będę propagowała polską kulturę”. Niektórzy otwarcie mówią o ich nie-patriotyźmie, ale szacunku, „Nigdy nie uważałam się za patriotkę – twierdzi Lena. – Ale szanuję to, co się na mój kraj składa. Najbliższe są mi polskie krajobrazy, polska literatura i film, i nie wynika to wyłącznie z faktu ślepego zapatrzenia na to, co polskie - nie, ja jestem obiektywna. I raczej nie chciałabym stąd wyjechać. Nazwijcie to przywiązaniem, ale czy nie na tym również polega miłość do swojego kraju?”. Pytanie postawione przez Lenę. zmusza do zastanowienia – proste równania stają się skomplikowane. Skoro patriotyzm to miłość do kraju, przywiązanie to również miłość do kraju, więc… czy patriotyzm to przywiązanie? „Nie” dla patriotyzmu Czy w Polsce może być więc patriotyzm? „Patriotyzm - tak, ale nie w tych realiach – twierdzi ~res, która docenia polskość, ale i wytyka jej błędy. – I tak, dobrze myślicie, jestem samolubna egoistką, która jest nade wszytko realistką”. Jakby na potwierdzenie tych słów, Bujająca_w_obłokach pisze: „Dzisiaj na jednym z forów spotkałam rodaka, który miał gdzieś wszystkich «polaczków», bo już dawno takowym być przestał. Nikt go nie zmusza do «bycia Polakiem», ale szacunku powinno się trochę zachować”. Głównie przez oczerniające Polskę wypowiedzi osób wyjeżdżających za granicę, niektórzy Polacy emigrantów zaczęli traktować dość negatywnie. „Nie mam zielonego pojęcia, dlaczego, pewnie z zazdrości... w większości przypadków – twierdzi Komatozona, dziewczyna mieszkająca w Liverpoolu. – To ostatecznie obrzydza mi moja «ojczyznę»”. Komatozona krytykuję Polskę i polskość: „Nie wyobrażam sobie życia w Polsce, fatalnego klimatu, idiotycznego systemu szkolnictwa, błaznów zamiast politykowi, biedy, biedy, biedy i nudy. Nie i już – pisze. - Jeszcze do niedawna tęskniłam za Polska i to chorobliwie, ale wynikało to tylko z tego, że nie mogłam odnaleźć się tu na miejscu, w Anglii. Jakiś rok temu wszystko zaczęło mi się układać”. Kolejny argument, który przytacza, to możliwość rozwoju – „W Anglii mam gdzie iść w piątkowy wieczór, zarabiam dobre pieniądze, chodzę do szkoły, która umożliwia mi zostanie kim tylko zechce (jeśli mi się zachce) – opowiada. – Pewnie, że w Polsce też miałabym szansę spełnić swoje marzenia, ale musiałabym biec okrężną drogą”. To już przeszłość? „Każdy Polak ma w sobie trochę patriotyzmu, który trzeba odpowiednio rozbudzić – twierdzi optymistycznie Panna C. – Jestem pewna, że większość nie-patriotyzmu wynika z czystej ignorancji i niedouczenia”. Co w dzisiejszej Polsce powinien tak naprawdę robić prawdziwy patriota? Umieć cały hymn, rozwieszać flagi na początku maja, chodzić regularnie na wybory? Działać samorządowo, organizować projekty, tworzyć wspólne dobro narodowe? A może po prostu kochać ojczyznę bez względu na to, jaka ona jest – albo z uwzględnieniem jej wad?... Cóż, od kilkunastu wieków na ustach dorosłych bądź starszych ludzi słyszeć można zdanie: „Bo za moich czasów było lepiej…!”. Można więc w bardzo prosty sposób wywnioskować, że – teoretycznie – z każdym mijającym rokiem świat jest coraz gorszy, a „przedtem było lepiej”… Ciekawie zatem, co będzie za lat kilkadziesiąt, skoro dzisiejsze czasy, zgodnie z przedstawioną przed chwilą teorią, „będą lepsze”.